اعتیاد رفتاری چیست؟

درمان اعتیاد رفتاری یکی از انواع درمان‌های روانی است که متاسفانه با توجه به ماهیت اختلال اعتیاد رفتاری توجه چندانی به آن نمی‌شود. معمولاً اعتیادهای رفتاری به دلیل عدم وابستگی به یک ماده شیمیایی و همین‌طور با توجه به اینکه برخی از انواع این اختلال نظیر اعتیاد به‌کار یا ورزش حتی ازنظر برخی افراد ویژگی‌های مطلوبی به نظر می‌رسند چندان موردتوجه قرار نمی‌گیرند و کسی برای درمان آن‌ها اقدام نمی‌کند.

فهرست مطالب

• اعتیاد رفتاری چیست؟
• دلایل بروز اعتیاد رفتاری
  • ◀ژنتیک
  • ◀لذت طلبی
  • ◀ابتلا به وسواس فکری عملی
• انواع اعتیاد رفتاری
  • شایع ترین اعتیاد های رفتاری
• نشانه های اعتیاد رفتاری
• چرا باید به اعتیادهای رفتاری توجه کرد؟
• چرا باید به درمان اعتیاد رفتاری توجه کرد؟
• درمان اعتیاد رفتاری
  • 1. روان‌درمانی
  • 2. درمان اعتیاد رفتاری | دارودرمانی
  • 3. گروه‌درمانی
  • 4. خانواده‌درمانی برای اعتیاد رفتاری
  • سخن آخر

بااین‌حال باید توجه داشته باشید که این‌گونه از اعتیاد نیز می‌تواند آسیب‌ها و مشکلات بسیاری را به همراه داشته باشد و به همین خاطر نباید نسبت به درمان اعتیادرفتاری بی‌توجه بود. پس بهتر است با مطالعه و یا کمک متخصصین روانشناسی اطلاعات خود را در این زمینه افزایش دهید و همین‌طور برای درمان اعتیاد رفتاری در خود یا هریک از نزدیکان که با این مشکل درگیر است، اقدام نمایید. برای دریافت خدمات مشاوره ترک اعتیاد کلیک کنید.

برای دریافت مشاوره در زمینه درمان اعتیادرفتاری می‌توانید برترین متخصصان در مرکز مشاوره روانشناسی ذهن نو از طریق شماره 02191002360 و یا از طریق تلفن های ثابت منزل با شماره 9099070354 تماس بگیرید.

اعتیاد رفتاری چیست؟

اعتیاد رفتاری به معنای یک اجبار و وسوسه درونی برای انجام رفتار خاصی است. در این نوع از اعتیاد فرد به ماده شیمیایی خاصی وابستگی ندارد و صرفاً یک رفتار را به‌طور مداوم تکرار می‌کند. این رفتار می‌تواند استفاده از اینترنت یا تلفن همراه، شرط‌ بندی و قمار یا حتی کار کردن بیش‌ازحد و غذا خوردن باشد.

متأسفانه اعتیادهای رفتاری از طرف بسیاری از افراد به‌عنوان اعتیاد شناخته نمی‌شوند و آن‌ها هیچ درکی راجع به وسوسه و اجبار انجام این رفتارها ندارند. این موضوع باعث خواهد شد که اطرافیان معمولاً فرد را به‌عنوان شخصی سست اراده بشناسند و از وی بخواهند با استفاده از اراده خود رفتار نامناسب را کنار بگذارد. این درحالیست که مبتلایان به این مشکل معمولاً بدون استفاده از کمک‌های درمانی قادر به تغییر شرایط نخواهند بود.

دلایل بروز اعتیاد رفتاری

به طور کلی بروز انواع اعتیاد از جمله اعتیادهای رفتاری، دلایل مختلفی دارد. بهتر است برای از بین بردن و درمان این وابستگی ها افراد دلایل آنها را شناسایی کرده و با توجه به آنها اقدام کنند. برخی از این عوامل شامل موارد زیر می‌شوند.

حتما از صفحه اینستاگرام ذهن نو و کانال تلگرامی ذهن نو دیدن نمایید.

◀ژنتیک

عوامل ژنتیکی در بروز تمام انواع اختلالات روانی یا حتی انواع اعتیاد رفتاری موثر هستند. به طور کلی ژن خاصی تحت عنوان اعتیاد وجود ندارد، اما برخی از ژن‌ها هستند که زمینه ساز وابستگی روانی می‌شوند. از طرفی اگر یکی از اعضای خانواده به یکی از انواع اعتیاد مبتلا باشد؛ افراد دیگر بیشتر در معرض این موضوع قرار می‌گیرند.

◀لذت طلبی

اعتیاد به هر رفتار یا ماده سیستم پاداش دهی در مغز را فعال می‌کند. در واقع افراد معتاد از دوپامینی که در مغز آنها ترشح می‌شود؛ احساس لذت می‌کنند. اعتیادرفتاری نیز به همین شکل عمل کرده و برای افراد موجب لذت می‌شود. به همین دلیل فرد هر بار برای تجربه احساس لذت و سرخوشی از روش های نامناسب استفاده می‌کند.

◀ابتلا به وسواس فکری عملی

ابتلا به انواع مختلف بیماری های روان مخصوصا وسواس فکری عملی باعث بروز اعتیادرفتاری نیز می‌شود. افرادی که مبتلا به وسواس هستند؛ یک رفتار را به صورت اجبارگونه و مداوم انجام می‌دهند؛ حتی اگر برای آنها لذتی نداشته باشد.

انواع اعتیاد رفتاری

اعتیاد رفتاری می‌تواند هر رفتاری را شامل شود. این رفتارها معمولاً در روزهای نخست با هدف دریافت پاداش و فرار از تنبیه در فرد شروع می‌شوند اما پس از مدتی صرفاً انجام رفتار برای فرد اهمیت پیدا خواهد کرد. ازجمله رایج‌ترین انواع اعتیادرفتاری می‌توان به موارد زیر اشاره کرد.

• اعتیاد به غذا
• اعتیاد به استفاده از تبلت یا لپ‌تاپ
• اعتیاد به قمار
• اعتیاد به کار
• اعتیاد به ورزش
• اعتیاد به موبایل
• اعتیاد جنسی
• اعتیاد به خواب
• اعتیاد به پورنو گرافی
• اعتیاد به خرید
• اعتیاد به بازی‌های رایانه‌ای
• اعتیاد به اینترنت

شایع ترین اعتیاد های رفتاری

برخی از اعتیاد های رفتاری شیوع بیشتری میان افراد دارند. این موضوع به دلایل زیادی اتفاق می‌افتد. اما به لطف زندگی سریع و پرمخاطره امروزی، برخی از الگوهای رفتاری که افراد به آنها وابستگی دارند؛ شامل اعتیاد به غذاخوردن، بازی های کامپیتری و اینترنت است. اعتیادبه غذاخوردن جزو اختلالات خوردن محسوب نمی‌شود. از طرفی سن اعتیاد به بازی های کامپیوتری و همچنین اینترنت، بسیار پایین است. همین موضوع افراد را در معرض مشکلات زیادی مانند چاقی و کم تحرکی، بروز بیماری های روانی و حتی اختلال در زندگی شخصی و حرفه ای، قرار می‌دهد. افراد بهتر است نشانه های این وابستگی ها را شناسایی کرده و برای درمان اقدام کنند.

نشانه های اعتیاد رفتاری

هنگامی‌که از اعتیاد رفتاری صحبت می‌کنیم باید بتوانیم بین رفتار نرمال، رفتار مشکل‌آفرین و آنچه به آن اعتیاد رفتاری گفته می‌شود تمایز قائل شویم. رفتارهای مشکل‌آفرین اگرچه عادت‌های مخربی هستند که آسیب‌هایی را به زندگی فرد و حتی اطرافیان او وارد می‌کنند بااین‌حال شدت آن‌ها هنوز به‌اندازه اعتیاد رفتاری نرسیده است و رفتارهای سالم نیز هیچ‌یک از نشانه‌های رفتار مشکل‌آفرین و اعتیاد رفتاری را نشان نمی‌دهند.

به همین خاطر ما در این قسمت راجع به نشانه‌های اعتیادرفتاری صحبت خواهیم کرد. درصورتی‌که این نشانه‌ها را در خود یا هر فرد دیگری می‌بینید بهتر است هرچه سریع‌تر و پیش از جدی‌تر شدن بیماری برای درمان به یک متخصص روانشناسی مراجعه کنید.

• فرد به‌صورت ناگهانی میل شدیدی برای انجام رفتار خاصی پیدا خواهد کرد و توانایی مقابله در برابر آن را نخواهد داشت. پس از انجام رفتار نیز ممکن است وی احساس ناراحتی و عذاب وجدان از تسلیم شدن در برابر تکانه را تجربه کند.
• فرد زمان زیادی از روز را صرف انجام رفتاری خاص یا فکر کردن به آن، برنامه‌ریزی برای انجام و یا رها شدن از آثار منفی انجام آن کرده و به همین خاطر میزان بهره‌وری وی در سایر زمینه‌ها کاهش پیدا خواهد کرد.
• فرد برای داشتن احساس معمول یا به‌عنوان راهی برای کنار آمدن با هیجانات و مسائل مختلف به این رفتار وابسته است
• علی‌رغم مشکلات جسمی، روحی یا حتی آسیب‌های اجتماعی پیش‌آمده از این رفتار، فرد آن را ادامه خواهد داد.
• فرد علی‌رغم تمایلی که به ترک این رفتار دارد توانایی متوقف کردن آن را نخواهد داشت
• تلاش برای عادی نشان دادن وضعیت و انکار مشکلاتی که پیش‌آمده است.

چرا باید به اعتیادهای رفتاری توجه کرد؟

با توجه به اینکه اعتیادهای رفتاری به‌صورت استفاده از مواد مخدر نیستند بسیاری از افراد آن‌ها را به‌عنوان اعتیاد حساب نمی‌کنند. علاوه بر این برخی از انواع اعتیاد رفتاری ویژگی‌های مثبتی مثل کار یا ورزش را در برمی‌گیرد و به همین خاطر شاید کمتر کسی به آن‌ها به چشم بیماری نگاه کند.

بااین‌حال این رفتارها حجم زیادی از ساعات روزانه فرد را به خود اختصاص می‌دهند و به همین خاطر باعث کاهش بهره‌وری فرد در سایر زمینه‌ها می‌شوند؛ به من همین خاطر نیاز به توجه ویژه دارند. علاوه بر این آنچه مهم می‌باشد این است که فرد این رفتارها را به میل خود و با یک هدف منطقی انجام نمی‌دهد. اعتیادهای رفتاری که به آن‌ها اختلال در کنترل تکانه نیز گفته می‌شود و به‌نوعی فرد را مجبور می‌کنند که برخی رفتارها را انجام دهد.

در کنار آنچه گفته شد می‌بایست به این موضوع نیز توجه داشته باشید که برخی از انواع اعتیادهای رفتاری مانند اعتیاد به‌قمار، خرید یا اینترنت مشکلاتی را در زندگی و سلامت فرد و حتی اطرافیان وی ایجاد خواهد کرد. اعتیاد به‌قمار می‌تواند باعث شود که فرد دارایی خود و خانواده را در این راه از دست بدهد و یا اعتیادبه اینترنت می‌تواند مشکلات بسیاری را در سلامت جسمی و به‌ویژه مغز فرد به همراه داشته باشد.

به همین خاطر می‌بایست برای بهبود شرایط اقدامات جدی صورت بگیرد. به خاطر داشته باشید که این بیماری هرگز به‌خودی‌خود بهبود پیدا نخواهد کرد و درصورت بی‌توجهی ممکن است اوضاع وخامت بیشتری پیدا کند.

چرا باید به درمان اعتیاد رفتاری توجه کرد؟

اعتیاد رفتاری درست مانند هرگونه اختلال روانی دیگر مشکلاتی را در توانایی فرد برای کار و فعالیت مناسب در محیط ایجاد خواهد کرد. همان‌طور که در نشانه‌های اعتیاد رفتاری نیز مطرح شد، فرد زمان زیادی را صرف انجام رفتار موردنظر یا فکر کردن به آن خواهد کرد و طبیعتاً توانایی او برای انجام فعالیت‌های شغلی، تحصیلی یا حتی ارتباط با اطرافیان کاهش پیدا می‌کند.

این موضوع یکی از دلایلی است که اهمیت توجه به درمان اعتیاد رفتاری را نشان می‌دهد. همچنین اعتیادرفتاری باعث بروز مشکلات ثانویه‌ای نظیر آسیب‌های جسمی و روحی و یا حتی مشکلات مالی و قانونی خواهد شد که پیشگیری یا جلوگیری از تکرار مجدد این مسائل یکی دیگر از نکاتی است که اهمیت توجه به درمان اعتیاد رفتاری را نشان می‌دهد.

ناتوانی در کنترل میل به انجام رفتاری خاص یا احساس عذاب وجدانی که پس از انجام رفتار در فرد دچار اعتیاد رفتاری بروز پیدا می‌کند، باعث خواهد شد تا باور به توانمندی و کنترل فرد تحت تأثیر قرار گرفته و مشکلاتی نظیر کاهش اعتمادبه‌نفس و یا بروز بیماری‌های روحی همچون افسردگی را به دنبال بیاورد.

علاوه بر آنچه گفته شد باید به این موضوع نیز توجه داشت که اعتیاد رفتاری باعث بروز آسیب‌هایی در اعضای خانواده فرد خواهد شد. برای مثال کاهش ارتباط با عضوی که دچار اعتیاد رفتاری شده و یا درگیری‌های مالی و قانونی که به دنبال اعتیاد رفتاری برای فرد پیش خواهد آمد، می‌تواند سایر اعضای خانواده را نیز تحت تأثیر قرار داده و علاوه بر فرد آن‌ها را نیز نیازمند مراقبت‌های درمانی قرار دهد.

حتما از صفحه اینستاگرام ذهن نو و کانال تلگرامی ذهن نو دیدن نمایید.

درمان اعتیاد رفتاری

با توجه به نوع اعتیادرفتاری، شدت و همین‌طور شرایط زندگی، روش متفاوتی برای درمان اعتیاد رفتاری به کار می‌رود. ما نیز در ادامه به مهم‌ترین اقدامات درمانی که برای بهبود اعتیادرفتاری انجام می‌گیرد اشاره خواهیم کرد. برای آشنایی با راه های ترک عادت های بد کلیک کنید.

1. روان‌درمانی

اولین و مهم‌ترین قدم برای درمان اعتیاد رفتاری استفاده از جلسات روان‌درمانی فردی است. در طی این جلسات نوع و سابقه اختلال فرد و همین‌طور مشکلات ثانویه‌ای که به دنبال آن ایجاد شده است به‌دقت مشخص گردیده و سپس برای درمان آن‌ها برنامه‌ریزی‌های مربوطه صورت خواهد گرفت.

از مهم‌ترین اقدامات درمانی که در طی این جلسات صورت می‌گیرد این است که به فرد کمک خواهد شد تا محرک‌هایی که باعث افزایش میل وی به انجام رفتاری خاص می‌شوند را شناسایی کرده و سپس برای کنترل اعتیاد رفتاری و مقاومت در برابر تکانه‌ها به وی آموزش داده می‌شود.

همچنین در طی این جلسات درمانگر به دنبال ریشه‌یابی برای مشکل پیش‌آمده خواهد بود و پس از شناسایی ریشه‌های اصلی اختلال برای درمان آن‌ها تلاش خواهد کرد. علاوه بر آنچه گفته شد، احتمال بروز مشکلات و بیماری‌های دیگر نظیر افسردگی، اضطراب یا حتی سوءمصرف مواد مخدر در کنار اعتیاد رفتاری وجود دارد و یکی از اهداف درمانی در چنین وضعیتی کمک به فرد برای بهبود این بیماری خواهد بود.

2. درمان اعتیاد رفتاری | دارودرمانی

چنانچه در طی جلسات روان‌درمانی، درمانگر به این نتیجه برسد که شدت اختلال بیش از آن است که فرد توانایی کنترل آن را داشته باشد، می‌تواند حداقل برای مدت کوتاهی از درمان‌های دارویی در کنار جلسات مشاوره درمان اعتیاد رفتاری کمک بگیرد. با توجه به شدت اختلال و وضعیت بیمار احتمال دارد از داروهای مختلفی برای فرد استفاده شود اما بااین‌حال هدف تمامی این داروها کاهش تکانه‌ها یا امیال ناگهانی در مغز فرد خواهد بود.

3. گروه‌درمانی

گروه‌درمانی یکی از مفیدترین روش‌ها برای درمان اعتیادرفتاری خواهد بود. در طی جلسات گروه‌درمانی فرد دچار اعتیاد رفتاری با بیمارانی آشنا خواهد شد که شرایط و البته اهدافی مشابه با او دارند. این موضوع می‌تواند بر انگیزه وی برای درمان اعتیاد رفتاری تأثیر گذاشته و همین‌طور در استفاده از تجارب سایرین به او کمک خواهد کرد. علاوه بر این فرد متوجه خواهد شد که تنها او نیست که با این مشکل درگیر است و این می‌تواند تأثیر مثبتی بر اعتمادبه‌نفس و شرایط روحی وی داشته باشد.

4. خانواده‌درمانی برای اعتیاد رفتاری

همان‌طور که گفته شد علاوه بر فردی که دچار اختلال اعتیادرفتاری شده است خانواده وی نیز مشکلات بسیاری را متحمل خواهند شد. کاهش ارتباط با فرد، درگیری با مشکلات مالی، قانونی یا حتی مشکلات مربوط به سلامت که به دنبال رفتارهای فرد ایجاد می‌شود خانواده را نیز تحت تأثیر قرار خواهد داد و به همین خاطر اعضای خانواده نیز ازجمله افرادی هستند که نیاز به توجه بالینی دارند.

در کنار نیاز اعضای خانواده به توجه بالینی، خانواده‌درمانی با این هدف صورت می‌گیرد که اطلاعات اعضای خانواده را نسبت به اختلال اعتیاد رفتاری و نحوه رفتارشان افزایش دهد. وجود اختلالات رفتاری می‌تواند باعث بروز اختلافاتی در میان اعضای خانواده باشد و آن‌ها را نسبت به یکدیگر در موضعی نامناسب قرار دهد. در طی این جلسات برای بهبود این شرایط و اصلاح الگوی رفتاری با فرد نیز اقداماتی صورت خواهد گرفت.

سخن آخر

بین اعتیاد رفتاری با عادت های رفتاری تفاوت های زیادی است. بیشتر عادات را شما بدون هیچ کمک تخصصی می‌توانید تغییر دهید. اما اعتیادرفتاری نیاز حتمی به خدمات تخصصی دارد. ریشه های اعتیاد رفتاری در مشکلات خانوادگی و فردی است. شما برای درمان اعتیاد رفتاری نیاز به یافتن و از بین بردن علل آن دارید. برای این منظور شما می‌توانید از خدمات حضوری، آنلاین و تلفنی مجموعه ذهن نو استفاده نمایید.

برای دریافت مشاوره در زمینه درمان اعتیادرفتاری می‌توانید برترین متخصصان در مرکز مشاوره روانشناسی ذهن نو از طریق شماره 02191002360 و یا از طریق تلفن های ثابت منزل با شماره 9099070354 تماس بگیرید.

سؤالات متداول

آیا درمانی برای اعتیادهای رفتاری وجود دارد؟

بله؛ متخصصین روانشناسی می‌توانند راهکارهایی را برای کنترل میل به انجام مکرر یک رفتار به فرد آموزش دهند و همین‌طور با کمک به او برای حل مشکلات زیربنایی و بهبود ارتباط وی با خانواده احتمال عود مجدد بیماری را کاهش دهند.

آیا داروی خاصی برای درمان اعتیاد رفتاری وجود دارد؟

درصورتی‌که روانشناس احساس کند شدت بیماری به‌اندازه‌ای است که فرد قادر به کنترل آن نخواهد بود احتمالا از دارو درمانی هم کمک می‌گیرد. در این صورت متخصصین روان‌پزشکی با توجه به سابقه بیماری فرد و وضعیت فعلی وی از برخی داروها استفاده خواهند کرد.

بهترین درمان برای بهبود اعتیاد رفتاری کدام است؟

برنامه درمانی معمولاً با توجه به وضعیت فرد و شرایط و امکانات موجود تهیه می‌شود. بااین‌حال اولین قدم، استفاده از جلسات روان‌درمانی فردی است و در کنار آن می‌توان از گروه‌درمانی نیز استفاده کرد.

منبع: درمان اعتیاد رفتاری